آئین‌های سنتی دارالارشاد اردبیل در محرم

همه ساله با فرا رسیدن ماه محرم، در سرتاسر جهان برای سرور و سالار شهیدان و ۷۲ تن از یاران با وفایش مراسمات بزرگداشت مختلفی برگزار می‌شود، اما این مراسمات در اردبیل رنگ و بوی خاصی دارد و دارالارشاد از آداب، رسوم و سنن عاشورایی بی نظیری برخوردار است.

به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «اردبیل ما»، همه ساله مصادف با ایام ماه محرم، در سرتاسر جهان برای سرور و سالار شهیدان و ۷۲ تن از یاران با وفایش مراسمات بزرگداشت مختلفی برگزار می شود، اما این مراسمات در اردبیل رنگ و بوی خاصی دارد و دارالارشاد از آداب، رسوم و سنن عاشورایی بی نظیری برخوردار است.

محرمی متفاوت را می توان در اردبیل تجربه کرد، شهری که به دارالارشاد معروف است و در ماه محرم با برگزاری مراسمات خاص و مختلف غرق در ماتم و سوگ می شود، این شهر سابقه دیرینه و درخشانی در بحث خدمت به دستگاه اباعبدالله الحسین دارد که حضور پیرغلامان و ریش سفیدان بی شمار در اردبیل شاهدی بر این مدعاست.

ماه محرم در اردبیل زودتر از موعد مقرر آغاز می شود به طوری که همزمان با سالروز شهادت مسلم بن عقیل اردبیل غرق در ماتم می‌شود و شهر جامه سیاه امام حسین (ع) را بر تن می‌کند و مراسمات عزاداری و دسته جات شروع به حرکت می‌کنند اما این مراسمات محدود به ماه محرم نمی‌شود، بلکه تا پایان ماه صفر ادامه می‌یابد.

حضرت مسلم برادرزاده امام علی (ع)، صاحب رأی و علم و شجاعت بوده و در مکه اقامت داشت که امام حسین (ع) او را به کوفه فرستاد و چندین هزار نفر با او بیعت کردند، اما عبیدالله بن زیاد با وعده و تهدید آنان را متفرق کرد که مسلم تنها ماند و دستگیر شد و غریبانه به شهادت رسید.

در چند روز مانده به محرم الحرام و مصادف با 27 ذی الحجه آیین سنتی طشت گذاری در دارالارشاد برگزار می‌شود و در واقع مردم حسینی اردبیل رسما به استقبال ماه خون می‌روند، ماهی که سرشار از پیام معنوی است و در این ماه حضرت اباعبدالله الحسین با نثار خون خود اسلام را سرافراز کرد.

آداب، رسوم و سنن بی نظیر ماه محرم در اردبیل

آئین تشت‌گذاری، شمع گردانی، حرکت دستجات عزاداری محلات شش گانه نه تن‌ها در کشور بلکه در کل دنیا بی‌نظیر است و این مراسم‌ها فقط مختص شهر عاشقان حضرت ابولفضل العباس(ع) است و مردم اردبیل همه ساله پر شور و شوق‌تر از سال‌های قبل به انجام این آداب و سنن اقدام می‌کنند.

آئین تشت گذاری یکی از قدیمی ترین سنت‌ها و مناسک اسلامی است که این سنت در تمام مناطق ترک نشین ایران برگزار می‌شود اما منشا اصلی این آئین به شهرستان اردبیل بر می‌گردد و در واقع تشت گذاری مختص شهر اردبیل است که امروزه در بیشتر مناطق کشور نیز این آئین مورد توجه قرار گرفته است.

فلسفه تشت گذاری باز می‌گردد به قبل واقعه عاشورا که در 27 ذی الحجه آن سال زمانی که سپاه حر در مقابل کاروان اباعبدالله ایستاد، امام حسین (ع) دستور دادند آب تمام مشک‌ها را در داخل تشت‌ها بریزید تا سپاه حر و اسبانشان سیراب شوند که این واقعه جوانمردی امام حسین (ع) را نشان می‌دهد.

همزمان با 27 ذی الحجه در اردبیل تشت‌های آب را که نمادی از فرات است در مساجد و حسینیه‌ها قرار می‌دهند که این سنت به پیروی از اقدام امام حسین (ع) و یادآور رفتار جوانمردانه او در مقابل سپاه حر است.

حرکت دستجات عزاداری محلات شش گانه اردبیل

عزاداری‌های حسينی دراردبيل همچنان بر حول و محور محلات شش‌گانه كه يادگار گذشته دور مي‌باشد، انجام می‌گيرد و این محلات اصلی با زير شاخه‌هاي خود به ترتيب در روزهای مشخضی از محرم برای ابراز عشق و علاقه خود به ساحت اباعبدالله الحسين(ع) روانه خيابان‌ها و در نهايت بازار اردبيل شده و شب‌ها نيز با حضور در مساجد مختلف به عزاداری مي‌پردازند.

عزاداری‌های اردبیل محدود به شب نمی‌شود و از روز دوم لغایت هشتم ماه محرم، محلات شش گانه با زیر شاخه های خود به سمت بازار حرکت می کنند و به عزاداری می پردازند که شور و شوق و جلوه‌ای خاص در این عزاداری رقم می‌خورد که غیر قابل وصف است.در طول این روزها بازار تاریخی اردبیل در راستای خدمت‌رسانی به عزاداران تعطیل می شود.

محلات شش‌گانه اردبيل به ترتيب شامل محلات گازران(اونچي‌ميدان)، عالي‌قاپو(دروازه)، سرچشمه(چشمه‌باشی)، پيرعبدالملک، اوچدکان و طوی است كه محلات گازران، سرچشمه و عالي‌قاپو با عنوان نعمتي و محلات پيرعبدالملك، اوچدوكان و طوي با عنوان حيدري مشهور هستند.

به گفته ريش‌سفيدان محلات شش‌گانه از بين اين محلات محله طوی با محله گازران(اونچي‌ميدان)، محله اوچدوكان با سرچشمه و محله پيرعبدالملك با محله عالي‌قاپو(دروازه) محلات برادر يا هم‌رتبه خوانده می‌شوند.

آئین شمع گردانی دراردبیل

آئین "شمع گردانی" یکی دیگر از آئین‌هایی است که در اردبیل تجلی یافته و به نمادی از عشق و ارادت مبدل شده است که این آئین همزمان با تاسوعایحسینی روز اقتدا به علمدار نینوا برگزار شده و مردم استان اردبیل با اجرای آئین سنتی و منحصر شمع‌گردانی، عشق و ارادت به علمدار کربلا حضرت ابوالفضل (ع) را نشان می‌دهند.

شمع پایلاما (در زبان محلی) از صبح روز تاسوعا که مختص عملدار رشید کربلا است آغاز شده و تا غروب ادامه می‌یابد، بدین طریق که عزاداران با دسته‌های شمع و گاه با پای پیاده به ۴۱ مسجد شهر اردبیل در محلات مختلف رفته و با روشن کردن شمع که در حقیقت نذری آن‌ها محسوب می‌شود، عشق خود را به علمدار امام حسین (ع) ثابت می‌کنند.

به گفته ریش سفیدان قدیمی اردبیل آئیین شمع گردانی در اردبیل بیش از هزار سال قدمت دارد و آئین مختص گروه یا سنین خاصی نیست، چنانچه برگزاری این آئین در بین جوانان و نوجوانان و بویژه بانوان از حال و هوای خاص برخوردار است، بطوریکه بانوان در حالی که چادر و لباس سیاه بر تن کرده‌اند در سقاخانه ابوالفضل ‌العباس (ع) اردبیل جمع شده و ضمن سر دادن ندای عزاداری به شکل خاص با روشن کردن شمع و گره زدن تکه‌پارچه‌هایی خواستار برآورده شدن حاجات خود و خانواده می‌شوند.

شکوه و عظمت عزاداری اردبیلی‌ها در اجتماع عظیم تاسوعا حسینی کامل می شود
تجمع عظیم عاشقان حضرت ابولفضل العباس (ع) در میدان عالی قاپوی اردبیل، شکوه و عظمت عزاداران اردبیل را نشان می‌دهد و این تجمع با حضور ده ها هزار نفر ظهر تاسوعا در اردبیل در حالی برگزار می‌شود که دل‌های اردبیلی‌ها از میدان عالی قاپو روانه کربلا می‌شود.

عاشورای حسینی نیز در اردبیل با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود و این مراسم پایانی برای عزاداری‌ها نیست بلکه مراسمات گسترده دهه دوم محرم در سرتاسر استان با همان جلوه‌های ویژه تداوم می‌یابد.

به گزارش خبرگزاری فارس، در این گزارش بخشی از جلوه‌های ماه محرم را در اردبیل ارائه دادیم اما برای ملاحظه کامل شور حسینی اردبیلی‌ها باید ماه محرم را در اردبیل بوده و از نزدیک نظاره‌گر عزاداری خاص عاشقان حضرت ابولفضل عباس (ع) باشید.

انتهای خبر/ پ